De Levende Natuur nummer 4 van 2023 (Papieren magazine)

Rommelnatuur in de stad

Tientallen soorten bloemen, honderden soorten insecten blijken gebruik te maken van een groenzone in Antwerpen. De groenzone is een verwilderde strook van anderhalve kilometer lengte, en wordt beschouwd als biologisch minder waardevol, vanwege het rommelige karakter en de aanwezigheid van exotische heesters en tuinplanten. De groenstrook herbergt desalniettemin een interessante insectengemeenschap met een hoge diversiteit aan bijen, wespen en vliegen. Dat blijkt uit inventarisaties door bioloog Mathijs van Overveld, die erover publiceert in het nieuwe nummer van De Levende Natuur. De groenzone blijkt een waardevolle ecologische oase in de stad, en bewijst volgens Van Overveld dat ‘rommelnatuur’ in steden meer aandacht en bescherming verdient. 

Bekalking gaat verzuring in laagveengebieden tijdelijk tegen 

De afgelopen decennia zijn verscheidene herstelmaatregelen uitgevoerd om de verzuring van laagveenvegetaties tegen te gaan, met meer en minder succes. Bekalken is een van die maatregelen. In theorie kunnen de effecten van verzuring lokaal worden vertraagd door te bekalken. Maar is bekalking in de praktijk wel zo effectief in laagveensystemen? 

De aaskevers van landgoed Lichtenbeek, 40 jaar later 

In 1982 bemonsterde keverkenner Menno Schilthuizen, toen scholier, de aaskevers van landgoed Lichtenbeek bij Oosterbeek. In 2022 deden scholieren Isabel Kersten en Teun van der Sterren van het Thomas a Kempis College in Arnhem een herbemonstering. Zij ontdekten dat de algemene soorten algemener en zeldzame soorten zeldzamer zijn geworden. 

Geïsoleerde planten houden hun zaad dichtbij Willy van Strien 

Natuurbeheerders proberen versnipperde natuurgebieden weer met elkaar te verbinden. Het is echter de vraag of planten nieuwe leefgebieden zelf kunnen bereiken. Mogelijk hebben hun zaden een laag verspreidingsvermogen ontwikkeld, als aanpassing aan het leven op geïsoleerde standplaatsen. 

Vogelbegrazing remt trilveenvorming 

Trilvenen zijn meestal een tijdelijk stadium in de successie; na enkele decennia verzuurt de bovengrond van de dikker wordende kragge en verdwijnen de karakteristieke trilveensoorten. Het ontstaan van nieuwe trilvenen is dus noodzakelijk maar heeft de afgelopen decennia nauwelijks plaatsgevonden. De auteurs ontdekten dat zelfs een lage graasdruk van watervogels het ontstaan van kraggen kan verhinderen en daarmee de vorming van nieuwe trilvenen. 

Afbeelding

Rob Buiter

H5N1 van grote sterns naar kokmeeuwen en visdieven

Nadat vorig jaar de grote sterns massaal ten prooi vielen aan het vogelgriepvirus, zijn dit jaar vooral kokmeeuwen en ook visdieven de klos.

In De Levende Natuur zetten we onder de noemer ‘Wat er leeft’ berichten uit de wetenschappelijke pers in de schijnwerpers. Zo belichten we in de komende editie de balans die is opgemaakt voor de onfortuinlijke grote sterns. Uit tellingen van dode vogels, trekvogels en ook teruggekeerde broedvogels, blijkt dat ongeveer de helft van de Nederlandse grote sterns is gesneuveld aan het virus. Dit hoog-pathogene virus ontstond nota bene al voor de eeuwwisseling, in de Chinese pluimvee-industrie.

Dit jaar worden vooral grote aantallen dode kokmeeuwen gevonden. Recent zijn daar ook veel dode visdieven bijgekomen, die vaak samen met kokmeeuwen in kolonies broeden. De grote sterns lijken nu de dans te ontspringen. Het lijkt erop dat het virus sinds vorig jaar een klein beetje is gemuteerd, waardoor het nu beter past op andere vogelsoorten en de grote sterns gespaard blijven.

Werk in uitvoering: huismussen beschermen

In onze rubriek ‘Werk in uitvoering’ laten we  zien hoe natuurbeheer in de praktijk uitpakt. In de komende editie: huismussenbescherming in de praktijk. Wie bouw- of sloopwerkzaamheden wil verrichten, moet onderzoeken of daarmee geen nesten van huismussen worden geraakt. In De Levende Natuur laat Cornelis Fokker van Ecoresult zien dat de vereiste inventarisatie van huismussenterritoria een flinke onderschatting kan betekenen van het échte aantal. De compensatie van tenminste twee maal het aantal aangetroffen nesten is daarmee het minste dat je kan doen voor de huismus.   

In de splijtzwam: boeren, aannemers en de wet

Aannemers en huizeneigenaren sloegen dit jaar groot alarm: willen ze een spouwmuur isoleren, dan moeten ze volgens de wet eerst een duur onderzoek laten doen om te checken of er geen vleermuizen in de holle ruimte wonen. Maar hoe zit dat met een boer die zijn gras gaat maaien terwijl daar grutto’s broeden? Waarom moet die niet eerst verplicht weidevogelonderzoek doen?

In de Splijtzwam kruisen weidevogelbeschermers Mark Kuiper en Klaas Jager de degens. Waar Kuiper een pragmatische weg kiest, zou Jager op zijn minst een inspanningsverplichting willen zien om de ernstig bedreigde weidevogels te helpen. Wat vindt u?